Monteverdi - Voor solisten, dubbelkoor, 2 zinken, 4 trombones, theorbe, basse de violon, lirone en orgel

Uit de mooiste vocale werken van Claudio Monteverdi stelde Het Ribattuta Musica een denkbeeldige Venetiaanse Vesper samen; een gezongen katholieke avonddienst. De vocale werken zijn de ene keer intiem van opzet, de andere keer geschreven voor een uitbundig ensemble van solisten, dubbelkoor, zinken en trombones.

Agenda Feestelijke Venetiaanse Vesper

• 11 Mei - 20:00 Laurenskerk Rotterdam
• 22 Mei - 20:15 Muziekgebouw aan 't IJ Amsterdam
• 26 Mei - 19:00 Grote of St Bavokerk Haarlem
• 2 Jun - 15:00 Pieterskerk Utrecht
• 2 Okt - 20:15 Musis Sacrum Arnhem
• 5 Okt - 20:15 Waalsekerk Amsterdam

Programma Feestelijke Venetiaanse Vesper

Programmabeschrijving Feestelijke Venetiaanse Vesper

Introductie
In de kunstgeschiedenis ontstaat er aan het eind van de zestiende eeuw een sterke stroming die zich afwendt van de strakke renaissancistische opvattingen over schoonheid en welluidendheid, en haar sterk mathematische benadering door middel van proporties, afmetingen, verhoudingen en regels.
Zowel in de beeldende kunsten, de architectuur als in de muziek dient zich deze ontwikkeling aan, een ontwikkeling van een zich losmaken van de klassieke opvattingen om een meer emotionele en expressieve richting in te slaan die uiteindelijk naar de barokke periode zal leiden.  
In de beeldende kunsten wordt deze stroming Maniërisme genoemd, in de muziek spreken we onder meer van Seconda Prattica, een term aangereikt door grote representant van deze ontwikkeling: Claudio Monteverdi (1567 – 1643).

Melodrama
Claudio Monteverdi is zonder twijfel een van de allergrootste componisten uit het Seicento van Italië. Zijn plaats in de muziekhistorie kan goed vergeleken worden met die van Shakespeare in de literatuur. Beginnend in de traditionele stijlen van de 16e eeuw transformeerde hij elk genre met veel verbeeldingskracht naar een nieuw stijlbegrip, een nieuwe muziek – Le Nuove Musiche. 
Directe aanleiding hiertoe waren nieuwe ideeën van een groep dichters en muzikanten te Florence, de Camarata genaamd. Men wilde alleen de tekst zo begrijpelijk mogelijk en met de meeste expressie weergeven, waarbij de muziek nauwkeurig en op natuurlijke wijze het spraakritme en de spraakmelodie volgt. De muziek zelf moest daarbij op de achtergrond blijven. Men meende de aanleiding hiervoor te vinden, hoe kan het ook anders in deze tijd, in de antieke oudheid. Een dergelijke ontwikkeling kon alleen in Italië ontstaan, waar de spraak zelf feitelijk al melodramatisch klinkt. Destijds waren deze ideeën absoluut nieuw en zeker revolutionair.

Claudio Monteverdi
Werkelijk interessant wordt het als deze ideeën over sprekend zingen in de handen vallen van een muzikaal genie, Claudio Monteverdi, de grootste madrigaalcomponist van zijn tijd. Van meet af aan beijverde hij zich systematisch een muziekdramatisch vocabulaire te ontwikkelen volgens de nieuwe ideeën, wat hijzelf de “Seconda Prattica” noemde.
Monteverdi schrijft in een beknopt credo in het vijfde boek met madrigalen uit 1605 het volgende:

Niettemin schreef ik een antwoord om te laten weten dat ik geen dingen toevallig doe, en dat het, zodra het herschreven is, het licht zal zien onder de titel, Seconda pratica overo Perfettione della moderna musica. Sommigen zullen zich hierover verbazen, daar zij niet geloven dat er een andere praktijk bestaat dan die door Zarlino wordt onderwezen. Maar laten zij hiervan verzekerd zijn dat er wat betreft consonanten en dissonanten een andere manier is om die te beschouwen dan de gevestigde, een manier die de moderne compositiestijl verdedigd. Leef gelukkig.

Het genoemde boek verscheen nooit, de muziek des te meer. Muziek waarin met grote zorgvuldigheid is gezocht naar een nieuwe muzikale uitdrukking voor elk woord en taalkundige formule, voor elke menselijke opwinding en elk affect. Zins- en woordbuigingen worden in de taal van noten gekopieerd, zowel wat prosodie als woordbetekenis aangaat. De muziek verleent kleur en drama aan de teksten. Ook puur instrumentale muziek werd geacht de affekten van tekst en tekstinhoud zonder woorden te kunnen overdragen: sprekende muziek.

Venetiaanse Vesper
In dit programma een feestelijke Venetiaanse Vesper van Monteverdi, een compilatie van composities uit de verzamelingen Selve Morale e Sprituale uit 1640 en Messa, Salmi, Letanie uit 1650, samengesteld door Dennis Stevens. Het combineert werken voor een bescheiden bezetting – Confitebor tibi met werken getoonzet voor een uitbundig ensemble van  solisten, dubbel koor,  strijkers,  trombones en orgel, zoals Dixit Dominus en het Magnificat.
Een programma rond een spraakmakend componist uit het Italiaanse Seicento: Claudio Monteverdi.